به‌گزارش قدس آنلاین، اخیرا زیاد فاضل، وزیر برق عراق اعلام کرد که این کشور می‌خواهد با استفاده از شبکه خطوط انتقال گاز ایران، از ترکمنستان گاز وارد کند. توافق‌نامه اولیه بین عراق و ترکمنستان در این زمینه امضا شده و گفته می‌شود قرار است مذاکرات بیشتری در مورد نحوه انتقال این گاز از خاک ایران انجام شود.

گفته می‌شود عراق با مشکلات جدی در تامین برق و گاز خود مواجه است، به‌طوری که برای تامین انرژی به‌واردات از ایران وابسته است و در حدود یک سوم از حامل‌های انرژی مورد نیاز خود را از ایران تامین می‌کند.

برخی کارشناسان معتقدند که این توافق می‌تواند مسئله واردات گاز از ایران را به‌طور کامل به‌پایان برساند، چراکه گاز وارداتی از ترکمنستان برای فعالیت همه نیروگاه‌های برق کافی است؛ اما در مقابل اعلام شده که بر اساس توافقات اولیه قرار است ترکمنستان روزانه ۲۵ میلیون مترمکعب گاز به‌عراق تحویل دهد و این در حالی است که عراق در سال ۲۰۲۱، ۱۷.۱ میلیارد مترمکعب گاز مصرف کرده و این نکته به‌این معناست که عراق همچنان به‌گاز ایران نیازمند است.

در کنار نکاتی که به‌آن اشاره شد این مسئله هم وجود دارد که ترکمنستان برای صادرات گاز به‌عراق به‌خطوط لوله ایران نیازمند است و اصولا مسیری غیر از ایران برای این انتقال ندارد؛ اما اینکه ایران صرفا انتقال دهنده گاز باشد یا صادرکننده آن نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد، چراکه ممکن است، اگر ایران صرفا نقل و انتقال دهنده باشد این انگیزه را برای ترکمنستان ایجاد کند بخواهد همچنان از مسیر ترانزیت ایران بهره ببرد؛ اما در صورت خریداری گاز و صادرات آن به‌عراق، رقیب تراشی نخواهد کرد.

موقیعیت ژئوپلتیک ایران باعث شده ما پل ارتباط شرق و غرب آسیا باشیم

محمدصادق مهرجو، کارشناس نفت و گاز در گفت‌وگو با خبرنگار قدس درخصوص فرصت‌هایی که قرارداد عراق و ترکمنستان می‌تواند برای ایران ایجاد کند، اظهار کرد: به‌صورت کلی یک سری شرکت‌ها در کل دنیا وجود دارند که از محل انتقال هیدروکربن(نفت، گاز و فرآورده) درآمد کسب می‌کنند. به‌این معنا که این کشورها با امکاناتی که برای انتقال انرژی فراهم می‌کنند(مخازن، ایستگاه‌های تقویت فشار و خطوط لوله) متناسب با کیلومتر و حجم انرژی که انتقال می‌دهند هزینه نقل‌وانتقال دریافت می‌کنند که این دریافت هزینه می‌تواند به‌اشکال مختلف نقد، بهره‌گیری از خط اعتباری برای تهیه کالا و تجهیزات و یا دیگر روش‌ها باشد.

وی به‌مزیت ژئوپلتیکی ویژه ایران درمنطقه اشاره و تصریح کرد: عراق در کنار خود تامین کننده گاز ندارد؛ اما ایران کشوری است که پل ارتباط شرق و غرب آسیا می‌شود، به‌همین دلیل می‌تواند کار نقل‌وانتقال را به‌راحتی انجام دهد و از این بابت کسب درآمد کند.

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: ایران به‌دلیل منطقه‌ای که در آن قرار گرفته است هم تولیدکنندگان عمده انرژی را در اطراف خود دارد و هم مصرف کنندگان عمده را. ترکمنستان با اینکه تولیدکننده بزرگ گاز محسوب می‌شود؛ اما چون به‌آب‌های گرم و مصرف کنندگان به‌صورت مستقیم دسترسی ندارد و از طرفی چون در کنار روسیه قرار گرفته و این دو کشور رقیب هم محسوب می‌شوند، بنابراین با روسیه برای دسترسی به‌مسیرهای فروش انرژی خود در رقابت است، بنابراین ما می‌توانیم نقش آفرین باشیم.

ایران می‌تواند در ازای این قرارداد حق نقل‌وانتقال دریافت کند

مهرجو با بیان اینکه البته می‌توانیم از قطر هم گاز دریافت و به‌پاکستان بدهیم، ابراز کرد: قطعا هزینه نقل‌وانتقال از طریق خط لوله خیلی ارزان‌تر از ال.ان.جی است، بنابراین با استفاده از مزیت ژئوپلتیکی و زیرساختی که داریم می‌توانیم تولیدکنندگان را به‌مصرف کنندگان مرتبط و در مقابل حق نقل‌وانتقال دریافت کنیم.

وی در ادامه سخنان خود در پاسخ به‌این پرسش که آیا در صورت تحقق این قرارداد ضربه‌ای به‌بازارهای ایران زده نمی‌شود، خاطرنشان کرد: ما توان صادرات گاز را نداریم و همین که بتوانیم تعهدات فعلی گاز خود را به‌عراق و ترکیه برآورده کنیم کفایت است. هم‌اینک ۲۵۰ میلیون مترمکعب ناترازی گازی داریم، بنابراین هرچه گاز وارد کنیم نسبت به‌اینکه فرآورده وارد کنیم، به‌نفع ماست.

مهرجو بیان کرد: ما در مقابل این نقل‌وانتقال هزینه دریافت می‌کنیم و چه بهتر که این هزینه به‌صورت نقد و یا خط اعتباری تهیه کالا و تجهیزات باشد و نه دریافت نفت، چراکه دریافت نفتی مشکلی چون هزینه بازاریابی و صادرات برای ما ایجاد می‌کند، بنابراین در همه جای دنیا نقل‌وانتقال به‌این شیوه وجود دارد؛ اما آنچه که دارای اهمیت دارد این که در ازای آن چه دریافت می‌کنیم.

نیاز عراق بیش از قراردادی است که با ایران دارد

محمدعلی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک هم در گفت‌وگو با خبرنگار ما در رابطه با این توافق گفت: ظاهرا نیاز گازی عراق بیش از آن چیزی است که با ایران قرارداد دارند و ما به‌دلیل کمبودی که در بحث گاز به‌ویژه در فصل سرد سال داریم، نمی‌توانیم نیاز آنان را برطرف کنیم.

وی ادامه داد: درچنین شرایطی طبیعی است که عراق به‌فکر گزینه‌های دیگر هم باشد و با عقدقرارداد با دیگر کشورها نیاز خود را برطرف کند؛ اما این به‌این معنا نیست که در قراردادی که ما پیش از این با عراق داشتیم خللی وارد می‌شود، عراق به‌این گاز نیاز دارد و از گزینه‌های مختلف هم این نیاز را تامین می‌کند، از طرفی قراردادهای گازی محکم و اصطلاحاtake or pay یعنی «دریافت یا پرداخت» هستند.

خطیبی تاکید کرد: این امر می‌تواند برای ایران مزیت هم ایجاد کند و چون از خطوط لوله ایران استفاده می‌شود به‌نوعی ایران حق سوآپ دریافت کند، بنابراین به‌ضرر ایران نخواهد بود.